Συνέντευξη Νάσου Ηλιόπουλου

– Όπως πρόσφατα δήλωσε ο Πρωθυπουργός, «η προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων ήταν και παραμένει κεντρικός στόχος της κυβέρνησης». Θα θέλατε να το σχολιάσετε; Μπορείτε να μας δώσετε μια εικόνα του έργου που έχει κάνει το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ);

Το ζήτημα των εργασιακών σχέσεων συγκροτεί ένα από τα βασικά ερωτήματα για την επόμενη μέρα της ελληνικής κοινωνίας. Αν το θέταμε με μία φράση θα λέγαμε ότι ανάπτυξη χωρίς προστασία της εργασίας σημαίνει επιστροφή στον δρόμο που έφερε τη χρεοκοπία και τη κρίση. Στην συγκεκριμένη προσπάθεια υπάρχουν δύο επίπεδα. Το ένα είναι οι απαραίτητες θεσμικές ρυθμίσεις όπως η επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Το δεύτερο επίπεδο είναι η λειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών έτσι ώστε πραγματικά να τηρούνται τα δικαιώματα των εργαζομένων. Μέσα στα τρία χρόνια της κυβέρνησης έχουμε καταφέρει να μειώσουμε την αδήλωτη εργασία στους κλάδους υψηλής παραβατικότητας από το 19,2% στο 12,5%. Την ίδια στιγμή όμως προχωράμε και σε μια σειρά από κινήσεις που αναβαθμίζουν συνολικά την επιχειρησιακή λειτουργία της επιθεώρησης εργασίας όπως το νέο πληροφοριακό σύστημα που έχουμε. Τέλος, νομίζω ότι πολύ κρίσιμο βήμα ήταν η ψήφιση του νόμου 4488/17 που περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων ενάντια στην αδήλωτη, υποδηλωμένη και απλήρωτη εργασία.

– Η αξιωματική αντιπολίτευση και οι δανειστές υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξη και η ανάκαμψη εξαρτώνται από την απελευθέρωση και την ελαστικοποίηση της εργασίας. Πώς θα απαντόυσατε σε αυτό;

Το  να περιοριζόμαστε απλά στην έννοια της ανάπτυξης χωρίς να βλέπουμε ποιοτικούς δείκτες συνιστά σημαντικό λάθος. Ανάπτυξη με τι όρους και τι κοινωνικά χαρακτηριστικά; Ζήσαμε μια τεράστια διαδικασία υποτίμησης της εργασίας που είχε καθαρά αρνητικά χαρακτηριστικά για την κοινωνική πλειοψηφία. Μάλιστα ακόμα και στο κομμάτι της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας η επίδραση ήταν αρνητική. Αυτό που κατάφερε η συγκεκριμένη πολιτική επιλογή ήταν να συμβάλει στην ακόμα μεγαλύτερη όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων. Άρα η αρχική άποψη είναι σωστή, μόνο αν την έξοδο από την κρίση την βλέπουμε από την οπτική των λίγων και όχι της κοινωνικής πλειοψηφίας.

– Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για τις διαπραγματεύσεις για την τρίτη αξιολόγηση όσον αφορά τις εργασιακές σχέσεις;

Στο πλαίσιο της τρίτης αξιολόγησης πετύχαμε στις υπό χρεωκοπία επιχειρήσεις, μετά την διαδικασία του πλειστηριασμού, οι εργαζόμενοι να είναι οι πρώτοι που θα αποζημιωθούν μέχρι το ύψος έξι μισθών. Σήμερα η προτεραιότητα ήταν στις τράπεζες και αυτό δεν άφηνε πόρους για την αποπληρωμένη δεδουλευμένων οφειλών. Επίσης θα προχωρήσουμε την αλλαγή του πρόστιμου για την αδήλωτη εργασία. Δύο θα είναι οι βασικές αλλαγές σε σχέση με σήμερα. Το πρώτο ότι η βεβαίωση της παράβασης θα δημιουργεί οφειλές ασφαλιστικών εισφορών του εργοδότη στον εργαζόμενο. Το δεύτερο ότι θα υπάρχει η δυνατότητα μείωσης του προστίμου στο βαθμό που θα προσλαμβάνεται ο αδήλωτος εργαζόμενος. Τέλος, στα πλαίσια της τρίτης αξιολόγησης από τη μεριά των θεσμών υπήρχαν μια σειρά απαιτήσεων σε σχέση με τον συνδικαλιστικό νόμο. Το μοναδικό όμως που τελικά θα αλλάξει σχετίζεται με την κήρυξη απεργίας από τα πρωτοβάθμια σωματεία. Συγκεκριμένα η απαρτία της συνέλευσης που θα λάβει την απόφαση για την απεργία θα χρειάζεται να έχει το ½ των οικονομικά εντάξει μελών του σωματείου. Από εκεί και πέρα η απόφαση λαμβάνεται όπως και σήμερα με απλή πλειοψηφία. Η συγκεκριμένη αλλαγή δεν αφορά πρωτοβάθμια σωματεία πανελλαδικής ή ευρύτερης εμβέλειας.

– Ποιες είναι οι πιο συνήθεις παραβιάσεις του εργατικού δικαίου στην Ελλάδα; Ποιοι είναι οι κλάδοι με την υψηλότερη παραβατικότητα;

Ενώ το προηγούμενο διάστημα το βασικό πρόβλημα ήταν η αδήλωτη εργασία σήμερα βλέπουμε ένα μετασχηματισμό στην κατεύθυνση της υποδηλωμένης εργασίας. Εργαζόμενοι που είναι δηλωμένοι για μερική απασχόληση ενώ στην πραγματικότητα δουλεύουν πλήρες ωράριο ή επιχειρήσεις που ποτέ δεν γράφουν τις υπερωρίες των εργαζομένων τους. Κάθε είδους παραβάσεων εντοπίζεται κυρίαρχα σε διαφορετικούς κλάδους. Αυτό που προκαλεί όμως εντύπωση είναι το μέγεθος της παραβατικότητας σε μεγάλες επιχειρήσεις όπως οι τράπεζες. Το συνολικό ποσό των προστίμων για υποδηλωμένη εργασία στις τράπεζες ξεπερνάει τα δύο εκατομμύρια ευρώ, ενώ με βάση και τον πρόσφατο νόμο προχωρήσαμε σε τριήμερη αναστολή λειτουργίας τραπεζικού υποκαταστήματος.

– Σε τι διαφέρουν οι εργασιακές σχέσεις στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Ποια θα ήταν η πιο σημαντική αλλαγή που πρέπει να εφαρμοστεί σε αυτόν τον τομέα στην Ελλάδα;

Η αποδόμηση των εργασιακών σχέσεων δυστυχώς έχει αποτελέσει ένα κοινό μοτίβο για το σύνολο του ευρωπαϊκού χώρου. Τα διαλυτικά φαινόμενα που αντιμετωπίζουμε σήμερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς και η άνοδος ακροδεξιών δυνάμεων σχετίζεται άμεσα με την αποδόμηση μιας σειράς κοινωνικών κατακτήσεων όπως τα εργασιακά δικαιώματα. Υπό αυτό πρίσμα η προστασία της εργασίας αποτελεί κεντρικό διακύβευμα για τον χαρακτήρα της ευρωπαϊκής διαδικασίας και την διαφύλαξη της δημοκρατίας. Η επαναφορά των δύο βασικών αρχών των συλλογικών συμβάσεων, δηλαδή της επεκτασιμότητας των κλαδικών συμβάσεων και της ευνοϊκότερης ρύθμισης θα αποτελέσει ένα μεγάλο βήμα. Χρειάζονται όμως συντονισμένες κινήσεις από πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις σε όλη την Ευρώπη για την διαφύλαξη και την διεύρυνση των κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων.

– Και τα τρία μνημόνια ήταν καταστροφικά για τις εργασιακές σχέσεις στην Ελλάδα. Τι νέες προοπτικές ανοίγονται με την πιθανή ολοκλήρωση τρίτου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής τον Αύγουστο του 2018;

Είναι φανερό ότι σήμερα η ολοκλήρωση του προγράμματος τον Αύγουστο αποτελεί το βασικό σενάριο άνω στο οποίο κινούμαστε. Το γεγονός ότι αποτυπώνεται σήμερα μια σταθερή τάση αποκλιμάκωσης της ανεργίας, έχει ήδη μειωθεί περισσότερο από 5%, αποτελεί μια σημαντική είδηση. Γνωρίζουμε καλά ότι έχουμε ακόμα πολύ δουλειά μπροστά μας στο συγκεκριμένο πεδίο αλλά είναι φανερό ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν. Ταυτόχρονα η λήξη του προγράμματος σημαίνει την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, κάτι που αποτελεί ένα πολύ κρίσιμο εργαλείο στα χέρια των εργαζομένων για την βελτίωση τόσο των μισθών όσο και συνολικότερα των όρων εργασίας. Η μείωση της ανεργίας σε συνδυασμό με την επαναρίθμηση των εργασιακών σχέσεων και την αναβάθμιση των ελεγκτικών μηχανισμών μπορούν να δημιουργήσουν ένα τελείως διαφορετικό πλαίσιο για τις εργασιακές σχέσεις την επόμενη μέρα του μνημονίου.

http://www.greeknewsagenda.gr/index.php/interviews/government-policy/6601-iliopoulos