Να σώσουμε τον οπτικοακουστικό μας πλούτο

O πολιτισμός μας γίνεται ολοένα και πιο οπτικός –με την τεχνολογία να επισπεύδει και να κατευθύνει τις εξελίξεις– συμπαρασύροντας μαζί του τα κυρίαρχα καταναλωτικά πρότυπα και, εν τέλει, τα παγκόσμια μακροοικονομικά μεγέθη.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, όπου η διαχείριση και η αξιοποίηση των οπτικοακουστικών μέσων αποτελεί, σε παγκόσμιο επίπεδο, αντικείμενο εθνικής στρατηγικής ανάπτυξης, μπορεί κανείς να τοποθετήσει τη σύσταση του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων (ΕΚΟΜΕ), το οποίο συστάθηκε με τον νόμο 4339/2015 και θα λειτουργήσει υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας.

Τι ορίζουμε ως οπτικοακουστικό μέσο; Τις κινηματογραφικές ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, το ενημερωτικό και δημοσιογραφικό περιεχόμενο, τα video games, τα μουσικά video clips, τις διαδικτυακές εφαρμογές (web applications) και τις εφαρμογές κινητής τηλεφωνίας (mobile apps), τα διαφημιστικά μηνύματα και οποιουδήποτε τύπου πρωτογενές ανεπεξέργαστο ή επεξεργασμένο αρχειακό υλικό.

Με λίγα λόγια, πρόκειται για το οπτικοακουστικό απόθεμα της Ελλάδας, προερχόμενο και παραγόμενο από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και μεμονωμένα πρόσωπα, το οποίο σήμερα παλεύει να επιβιώσει και να διασωθεί λόγω έλλειψης υποδομών, έλλειψης κονδυλίων και χρηματικών πόρων, λόγω χρόνιας λειτουργίας σε ένα ελλειπτικό, αποσταθεροποιητικό πλαίσιο.

Τα διαθέσιμα δεδομένα αναφορικά με την εξέλιξη του κλάδου παραγωγής οπτικοαουστικών προϊόντων στην Ελλάδα, σκιαγραφούν ένα δυσοίωνο σενάριο για την πολιτιστική παραγωγή της Ελλάδας. Συγκεκριμένα και όπως φαίνεται από τα στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση σε σχέση με τα κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καταγράφοντας μάλιστα αρνητικούς δείκτες ανάπτυξης.

Η ανάγκη για άμεση απεμπλοκή της κατάστασης είναι επιτακτική, όπως επιτακτικό είναι πια το αίτημα συγκρότησης ενός πλαισίου το οποίο θα έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη, όχι μόνο για τον μεμονωμένο παραγωγό περιεχομένου (εξωστρέφεια, διάσωση του έργου του, πιθανές συνεργασίες), αλλά και για τη χώρα εν γένει.

Κατ’ επέκταση, η σύσταση ενός εθνικού κόμβου ο οποίος θα οργανώσει την εγχώρια οπτικοακουστική βιομηχανία, δεν αφορά μόνο τη διάσωση και προβολή του οπτικοακουστικού πλούτου της χώρας. Που μεμονωμένα, ακόμα και αυτός ο στόχος, δηλαδή η δημιουργία ενός συμμετοχικού αποθετηρίου γνώσης, πληροφορίας και καλλιτεχνικής δημιουργίας, έχει ιδιαίτερη σημασία προκειμένου να αποστιγματίσουμε την εικόνα της χώρας και να προβάλουμε το πραγματικό μας πολιτιστικό κεφάλαιο.

Παρ’ όλα αυτά, η σύσταση του ΕΚΟΜΕ διαθέτει άλλες και πολύ σημαντικές προεκτάσεις. Συγκεκριμένα, το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων προσδοκά να γίνει πόλος έλξης επενδύσεων, συνεργασιών στον τομέα παραγωγής οπτικοακουστικών μέσων, να λειτουργήσει ως κόμβος συμμετοχικής δημοκρατίας όσον αφορά στη νομοθετική ρύθμιση του συγκεκριμένου πεδίου και της επικοινωνίας εν γένει, να αναλάβει έναν εξωστρεφή ρόλο μέσα από την οργάνωση δραστηριοτήτων και συμμετοχή σε κοινωνικά και εκπαιδευτικά προγράμματα.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο, πρόκειται να αναδομήσει τον –υπό διάλυση– τομέα παραγωγής οπτικοακουστικών μέσων, δημιουργώντας και προάγοντας ένα κλίμα συνέργειας ανάμεσα σε όλους εκείνους τους εταίρους (δημοσίου και ιδιωτικού τομέα) που δραστηριοποιούνται στον χώρο.

Φυσικά, η δημιουργία τέτοιου τύπου δομών όπως είναι το ΕΚΟΜΕ, έχει και μακροκοινωνικά οφέλη, αφού πρόκειται για ένα έργο το οποίο επενδύει στη γνώση και κυρίως στην παιδεία μιας χώρας. Η οπτικοακουστική γλώσσα, η διαχείριση και επεξεργασία της σύγχρονης δαιδαλώδους πληροφορίας, ο πειραματισμός με τα νέα μέσα και η δημιουργία πρωτότυπου οπτικοακουστικού περιεχομένου, είναι η κληρονομιά που αφήνουμε στις νέες γενιές, είναι τα εργαλεία και ταυτόχρονα η ευκαιρία, που αναζητούν οι νέοι σήμερα, αλλά εκτός Ελλάδος.

Μια υποδομή όπως το ΕΚΟΜΕ θέτει τη βάση για την εκπαίδευση νέων πολιτών που θα είναι σε θέση να διαβάσουν τη νέα αυτή παγκόσμια οπτική γλώσσα, και που κυρίως θα μπορέσουν να την αξιοποιήσουν, να κατανοήσουν δηλαδή τους μηχανισμούς της, την εσωτερική λογική της και να τη χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους.

Η ίδρυση του ΕΚΟΜΕ είναι μέρος ενός ευρύτερου επικοινωνιακού στρατηγικού σχεδιασμού προβολής της χώρας. Ακολουθώντας την ευρωπαϊκή οδηγία περί ανάδυσης ενός οπτικοακουστικού μοντέλου το οποίο θα παρέχει ισορροπία μεταξύ μιας ισχυρής, ανεξάρτητης και πλουραλιστικής δημόσιας υπηρεσίας και ενός δυναμικού εμπορικού τομέα, το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων θα αποτελέσει τον αυτόνομο εκείνο φορέα αξιοποίησης και προβολής του εθνικού οπτικοακουστικού μας πλούτου, το οποίο δεν θα υποκαθιστά τους άλλους δημόσιους οργανισμούς αλλά θα λειτουργεί συνθετικά και συνεργατικά για την επίτευξη των στόχων του.

Λ. Κρέτσος