Club de Venise: «Επικοινωνιακές προκλήσεις σχετικά με τη μετανάστευση»

Kοινή εκδήλωση της Ομάδας Πληροφόρησης Club de Venise, με θέμα «Επικοινωνιακές προκλήσεις σχετικά με τη μετανάστευση», πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, την Τετάρτη 9 Δεκεμβρίου, με τη συμμετοχή από ελληνικής πλευράς του Γενικού Γραμματέα Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, κ. Λευτέρη Κρέτσου.

Η εκδήλωση διαρθρώθηκε σε τρεις ενότητες:
Α. Εθνικά ακροατήρια των κρατών-μελών, με τις συμμετοχές Ελλάδας-Σλοβενίας-Ολλανδίας
Β. Ακροατήρια στις χώρες προέλευσης μεταναστών/αιτούντων άσυλο, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), της Γερμανίας και του Ην. Βασιλείου και
Γ. Ευρωπαϊκή προσέγγιση, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Λουξεμβούργου, που προεδρεύει του Συμβουλίου της ΕΕ

Α. Εθνικά ακροατήρια

Ο Γενικός Γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας σημείωσε την πολλαπλότητα-διαφορετική προσέγγιση των εμπλεκόμενων φορέων στη διαχείριση της προσφυγικής/ μεταναστευτικής κρίσης σε επιχειρησιακό επίπεδο, γεγονός που σε συνδυασμό με της ιδιαιτερότητα της κρίσης per se, καθιστά αδύνατη την εκπομπή «ουδέτερου μηνύματος».

Ο ίδιος παρουσίασε συνοπτικά το έργο της ΓΓΕΕ ως προς τη διαχείριση του ιδιαιτέρως αυξημένου ενδιαφέροντος των διεθνών μέσων ενημέρωσης σχετικά με την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης από τις ελληνικές αρχές, με τη λειτουργία των κέντρων ταυτοποίησης (hotspots), σημειώνοντας ότι η κάλυψη των γεγονότων με αντικείμενο το προσφυγικό, έχει ισοσκελίσει το ενδιαφέρον σχετικά με οικονομικές εξελίξεις στη χώρα.

Ως εκ τούτου, τόνισε, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια τεράστια επικοινωνιακή πρόκληση, η οποία διαρθρώνεται στη βάση τριών παραμέτρων, ήτοι της ανάγκης σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών/ αιτούντων άσυλο και των υποχρεώσεων της χώρας βάσει του διεθνούς δικαίου, την εγγύηση της ασφάλειας τόσο αυτών των ανθρώπων, όσο και των Ευρωπαίων πολιτών μέσω της διαφύλαξης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, καθώς και τη διασφάλιση της αλληλεγγύης, παρά τις σημαντικές οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χώρα.

Επεσήμανε επίσης ότι στις επικοινωνιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα εντάσσονται μια σειρά από μύθοι, όπως λ.χ. ότι η Ελλάδα αποτυγχάνει να διαφυλάξει τα ευρωπαϊκά σύνορα, δε δέχεται ευρωπαϊκή βοήθεια και δεν προχωρά τη διαδικασία μετεγκατάστασης. Σημείωσε ότι η Ελλάδα προωθεί συνεργασία με τρίτα κράτη, διεθνείς οργανισμούς και λοιπούς φορείς, ενώ το μέχρι σήμερα κόστος για τη χώρα ανέρχεται σε 1 δις ευρώ και η αντίστοιχη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση σε 30 εκατ. ευρώ.

Σε σχετικές ερωτήσεις που υπεβλήθησαν τόνισε ότι η προσφυγική κρίση αποτελεί, σε όλες τις εκφάνσεις της, διεθνές πρόβλημα που απαιτεί διεθνοποιημένη προσέγγιση και σημείωσε ότι οι εθνικές προσεγγίσεις των κρατών-μελών της ΕΕ εμφανίζονται διαφορετικές, λόγω της διαφορετικής πίεσης που καλείται κάθε χώρα να διαχειριστεί.

H εκπρόσωπος της Σλοβενίας τόνισε, απ’ την πλευρά της, το ιδιαίτερο βάρος που έχει δεχθεί η χώρα λόγω των μεταναστευτικών ροών. Σημείωσε ότι η Σλοβενία αποτελεί πρωτίστως χώρα διέλευσης και όχι τελικού προορισμού.

Παρεμφερούς περιεχομένου η παρουσίαση από εκπρόσωπο Ολλανδίας, η οποία μεταξύ άλλων τόνισε το πρόβλημα συντονισμού μεταξύ ποικίλων εμπλεκόμενων υπουργείων, φορέων, αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ, προς αποφυγή διάδοσης αντιφατικών μηνυμάτων, αλλά και την ανάγκη διαφοροποίησης μηνύματος μεταξύ εθνικού ακροατηρίου και μεταναστών / αιτούντων άσυλο.

Β. Ακροατήρια στις χώρες προέλευσης μεταναστών / αιτούντων άσυλο

Κοινή συνισταμένη των παρουσιάσεων (εκπρόσωπος ΕΥΕΔ, εκπρόσωποι ΥπΕξ Γερμανίας και Ην. Βασιλείου) ήταν η προσπάθεια που καταβάλλεται προκειμένου να πειστούν υποψήφιοι μετανάστες/ αιτούντες άσυλο, ιδιαίτερα νεώτερης ηλικίας, να παραμείνουν στις χώρες καταγωγής τους (κυρίως Αφγανιστάν, Πακιστάν, χώρες του Μαγρέμπ), στη βάση διπλού μηνύματος: Αφενός της επικινδυνότητας του ταξιδιού, αφετέρου της διάψευσης λανθασμένων εντυπώσεων για την Ευρώπη ως τόπου «μαγικής επίλυσης προβλημάτων», διασφάλισης υψηλού βιοτικού επιπέδου και εύρεσης εργασίας για όλους. Επίσης, σημειώθηκε ότι σημαντικό κοινό-στόχος είναι οι επίδοξοι διακινητές, προς τους οποίους το μήνυμα αφορά σε ποινικές ευθύνες υπό το διεθνές δίκαιο, ενώ επίσης τονίστηκε ο επικοινωνιακός «ανταγωνισμός» από τους ίδιους τους διακινητές, οι οποίοι αξιοποιούν ιδίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να προβάλλουν μηνύματα παρότρυνσης προς μετανάστευση, ιδίως προς νέους.

Στο ίδιο πνεύμα οι εκπρόσωπος των υπουργείων Εξωτερικών, σημείωσαν ότι σε επικοινωνιακές δράσεις στις χώρες προέλευσης, κεντρικό μήνυμα αποτελεί η οικονομική αβεβαιότητα που συνεπάγεται η μετανάστευση, οι κίνδυνοι του ταξιδιού, καθώς και το ενδεχόμενο εκμετάλλευσης από διακινητές.

Η εκδήλωση διαρθρώθηκε σε τρεις ενότητες:
Α. Εθνικά ακροατήρια των κρατών-μελών, με τις συμμετοχές Ελλάδας-Σλοβενίας-Ολλανδίας
Β. Ακροατήρια στις χώρες προέλευσης μεταναστών/αιτούντων άσυλο, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), της Γερμανίας και του Ην. Βασιλείου και
Γ. Ευρωπαϊκή προσέγγιση, με τη συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Λουξεμβούργου, που προεδρεύει του Συμβουλίου της ΕΕ

Α. Εθνικά ακροατήρια

Ο Γενικός Γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας σημείωσε την πολλαπλότητα-διαφορετική προσέγγιση των εμπλεκόμενων φορέων στη διαχείριση της προσφυγικής/ μεταναστευτικής κρίσης σε επιχειρησιακό επίπεδο, γεγονός που σε συνδυασμό με της ιδιαιτερότητα της κρίσης per se, καθιστά αδύνατη την εκπομπή «ουδέτερου μηνύματος».

Ο ίδιος παρουσίασε συνοπτικά το έργο της ΓΓΕΕ ως προς τη διαχείριση του ιδιαιτέρως αυξημένου ενδιαφέροντος των διεθνών μέσων ενημέρωσης σχετικά με την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης από τις ελληνικές αρχές, με τη λειτουργία των κέντρων ταυτοποίησης (hotspots), σημειώνοντας ότι η κάλυψη των γεγονότων με αντικείμενο το προσφυγικό, έχει ισοσκελίσει το ενδιαφέρον σχετικά με οικονομικές εξελίξεις στη χώρα.

Ως εκ τούτου, τόνισε, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια τεράστια επικοινωνιακή πρόκληση, η οποία διαρθρώνεται στη βάση τριών παραμέτρων, ήτοι της ανάγκης σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών/ αιτούντων άσυλο και των υποχρεώσεων της χώρας βάσει του διεθνούς δικαίου, την εγγύηση της ασφάλειας τόσο αυτών των ανθρώπων, όσο και των Ευρωπαίων πολιτών μέσω της διαφύλαξης των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, καθώς και τη διασφάλιση της αλληλεγγύης, παρά τις σημαντικές οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χώρα.

Επεσήμανε επίσης ότι στις επικοινωνιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα εντάσσονται μια σειρά από μύθοι, όπως λ.χ. ότι η Ελλάδα αποτυγχάνει να διαφυλάξει τα ευρωπαϊκά σύνορα, δε δέχεται ευρωπαϊκή βοήθεια και δεν προχωρά τη διαδικασία μετεγκατάστασης. Σημείωσε ότι η Ελλάδα προωθεί συνεργασία με τρίτα κράτη, διεθνείς οργανισμούς και λοιπούς φορείς, ενώ το μέχρι σήμερα κόστος για τη χώρα ανέρχεται σε 1 δις ευρώ και η αντίστοιχη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση σε 30 εκατ. ευρώ.

Σε σχετικές ερωτήσεις που υπεβλήθησαν τόνισε ότι η προσφυγική κρίση αποτελεί, σε όλες τις εκφάνσεις της, διεθνές πρόβλημα που απαιτεί διεθνοποιημένη προσέγγιση και σημείωσε ότι οι εθνικές προσεγγίσεις των κρατών-μελών της ΕΕ εμφανίζονται διαφορετικές, λόγω της διαφορετικής πίεσης που καλείται κάθε χώρα να διαχειριστεί.

H εκπρόσωπος της Σλοβενίας τόνισε, απ’ την πλευρά της, το ιδιαίτερο βάρος που έχει δεχθεί η χώρα λόγω των μεταναστευτικών ροών. Σημείωσε ότι η Σλοβενία αποτελεί πρωτίστως χώρα διέλευσης και όχι τελικού προορισμού.

Παρεμφερούς περιεχομένου η παρουσίαση από εκπρόσωπο Ολλανδίας, η οποία μεταξύ άλλων τόνισε το πρόβλημα συντονισμού μεταξύ ποικίλων εμπλεκόμενων υπουργείων, φορέων, αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης και ΜΚΟ, προς αποφυγή διάδοσης αντιφατικών μηνυμάτων, αλλά και την ανάγκη διαφοροποίησης μηνύματος μεταξύ εθνικού ακροατηρίου και μεταναστών / αιτούντων άσυλο.

Β. Ακροατήρια στις χώρες προέλευσης μεταναστών / αιτούντων άσυλο

Κοινή συνισταμένη των παρουσιάσεων (εκπρόσωπος ΕΥΕΔ, εκπρόσωποι ΥπΕξ Γερμανίας και Ην. Βασιλείου) ήταν η προσπάθεια που καταβάλλεται προκειμένου να πειστούν υποψήφιοι μετανάστες/ αιτούντες άσυλο, ιδιαίτερα νεώτερης ηλικίας, να παραμείνουν στις χώρες καταγωγής τους (κυρίως Αφγανιστάν, Πακιστάν, χώρες του Μαγρέμπ), στη βάση διπλού μηνύματος: Αφενός της επικινδυνότητας του ταξιδιού, αφετέρου της διάψευσης λανθασμένων εντυπώσεων για την Ευρώπη ως τόπου «μαγικής επίλυσης προβλημάτων», διασφάλισης υψηλού βιοτικού επιπέδου και εύρεσης εργασίας για όλους. Επίσης, σημειώθηκε ότι σημαντικό κοινό-στόχος είναι οι επίδοξοι διακινητές, προς τους οποίους το μήνυμα αφορά σε ποινικές ευθύνες υπό το διεθνές δίκαιο, ενώ επίσης τονίστηκε ο επικοινωνιακός «ανταγωνισμός» από τους ίδιους τους διακινητές, οι οποίοι αξιοποιούν ιδίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να προβάλλουν μηνύματα παρότρυνσης προς μετανάστευση, ιδίως προς νέους.

Στο ίδιο πνεύμα οι εκπρόσωπος των υπουργείων Εξωτερικών, σημείωσαν ότι σε επικοινωνιακές δράσεις στις χώρες προέλευσης, κεντρικό μήνυμα αποτελεί η οικονομική αβεβαιότητα που συνεπάγεται η μετανάστευση, οι κίνδυνοι του ταξιδιού, καθώς και το ενδεχόμενο εκμετάλλευσης από διακινητές.