GrèceHebdo.gr: Συνέντευξη με τον Σίμο Κορεξενίδη, σκηνοθέτη της ταινίας “Teriade”

– Ποια ήταν η πρώτη γνωριμία σου με τον Teriade; Τι σε ώθησε στη δημιουργία του ντοκιμαντέρ;

Ένα άρθρο στον τοπική εφημερίδα «Πολιτικά Λέσβου» της φίλης Βαρβάρας Γκιγκιλίνη που περιέγραφε τις οικονομικές δυσκολίες και τον παραμελισμό των δύο Μουσείων ,ήταν η αφορμή για να ξεκινήσαμε το ντοκιμαντέρ. Αυτό που θέλαμε να κάνουμε, πριν σχεδόν 8 χρόνια, ήταν κάτι μικρό, ένα πεντάλεπτο βίντεο ίσως, ώστε να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον των δημοτικών αρχών της Λέσβου και της πολιτείας για τα δύο Μουσεία, του Θεοφίλου και το Μουσείο-Βιβλιοθήκη Teriade.

Όσο όμως διευρυνόταν η έρευνά μας τόσο περισσότερο ανακαλύπταμε αυτόν τον υπέροχο κι ευφυή  άνθρωπο και τότε ήταν που αποφασίσαμε να κάνουμε κάτι πιο μεγάλο. Έτσι ξεκινήσαμε το ντοκιμαντέρ μας. Αργήσαμε πολύ να τελειώσουμε. Μας βρήκε και η κρίση οπότε όλα έγιναν ακόμα πιο δύσκολα. Όλοι ενθαρρυντικά λόγια και «μπράβο» κι «επιτέλους» αλλά μέχρι εκεί. Μέχρι να το τελειώσουμε πέρασαν έξι χρόνια, που είναι πολλά. Δεν συμμερίζονται όλοι το ενδιαφέρον, την αγάπη ή το όνειρό σου αν θες, κι αυτό είναι γνωστό. Εμείς είπαμε να προσπαθήσουμε ν’ αναδείξουμε τη μεγάλη προσφορά αυτού του ανθρώπου προς την πατρίδα του. Άνθρωποι με πολιτικο-κοινωνικές θέσεις όμως και  τυχοδιώχτες συνεργάτες απλά έβλεπαν άλλη μια προσπάθεια, που είτε ξεμπέρδευαν μ’ένα «μπράβο», «ωραία», «συνεχίστε» είτε αποσκοπούσαν στην επικαρπία της  λάμψης του ονόματος Teriade και την όποια μέλλουσα οικονομική απολαβή. Τους κάναμε στην άκρη  και προχωρήσαμε.

Δεν ήταν εύκολος ο δρόμος. Πάμπολλες φορές είπα ότι θα τα παρατήσω. Κούραση, συνεχής έρευνα, πολύ διάβασμα κι απογοήτευση από τις συνδιαλλαγές με αδιάφορους ανθρώπους αλλά και την στασιμότητα.

Καταφέραμε να το τελειώσουμε και να  φτάσουμε μέχρι την πρώτη παρουσίαση στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Μεγάλη χαρά. Μια προσωπική λυτρωτική νίκη μας. Δεν τα παρατήσαμε. Επιμείναμε και νικήσαμε γι’αυτή την ηθική υποχρέωση προς αυτόν τον άνθρωπο που υπεραγαπήσαμε . Πολύ σπουδαίο πράγμα. Άξιζε.

– Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες της ιστορίας του Τεριάντ στους οποίους στηρίχτηκες για τη δημιουργία της ταινίας; Ποιες είναι οι πτυχές της ζωής του που κυρίως θέλεις να αναδείξεις;

Η ίδια του η ζωή καθόρισε τον άξονα πάνω στον οποίο κινήθηκα δεδομένου ότι ήθελα να κάνω ένα προσωπικό και καλλιτεχνικό πορτραίτο του Teriade,να μάθει δηλαδή κάποιος βλέποντας το ντοκιμαντέρ,ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος.

Η επιλογή των προσώπων που μίλησαν στο ντοκιμαντέρ,και είμαι πολύ ευτυχής για την συμμετοχή όλων, ήταν ακριβώς πάνω σε αυτό που ήθελα ν’αναδείξω. Οι φίλοι και γνωστοί του να μιλήσουν για τις προσωπικές στιγμές φανερώνοντας στοιχεία του χαρακτήρα του και λεπτομέρειες της καθημερινής του ζωής και οι τεχνοκριτικοί, καλλιτέχνες, διευθυντές Μουσείων και μουσειολόγοι να αναφερθούν στο καλλιτεχνικό κι εκδοτικό έργο και την σημαντικότητά του.

Ο Teriade είναι ένα πολύ σημαντικός κρίκος στην πολιτιστική Ιστορία της Ελλάδας και είναι εξωφρενικό το ότι αυτός ο άνθρωπος ενώ είναι τόσο διάσημος και τιμημένος σε όλο τον κόσμο είναι τόσο μα τόσο παραγνωρισμένος, ακόμα και σήμερα, στην πατρίδα του.

Κι ας ήταν ο τεχνοκρίτης και διάσημος εκδότης βιβλίων τέχνης περιοδικών τέχνης (VERVE, Cahiers d’Art, Minotaure)… Κι ας είναι ο άνθρωπος που ανέδειξε  τον λαϊκό μας ζωγράφο Θεόφιλο… κι ας ήταν ο φίλος των Πικάσο, Ματίς, Μιρό, Σαγκάλ, Τζιακομέττι, Λεζέ, Χουάν Γκρί, Λε Κορμπιζιέ, Ρουό, Μπρακ, Ελύτη, Ελυάρ, Μιγιό, Τσαρούχη, Ν.Χ.Γκίκα, Βενέζη, Λωράνς, Καρτιέ Μπρεσόν, Μπονάρ, Βιλλόν,Μπρασάι… κι ας έγραψαν στα περιοδικά του κάποια από τα μεγαλύτερα ονόματα της λογοτεχνίας όπως ο Τζόις,ο Λόρκα,ο Χεμινγκγουέι… κι ας τιμήθηκε  από την Γαλλική Ακαδημία  ως «Ιππότης των Τεχνών»… κι ας ίδρυσε και δώρισε δύο Μουσεία στη Λέσβο του “Θεοφίλου” και το “Mουσείο-Βιβλιοθήκη Teriade”

– Για σένα, προσωπικά, ποια  είναι τα στοιχεία που περισσότερο  σε εμπνέουν/σε συγκινούν στην περίπτωση του Τεριάντ;

Πρώτον, αυτή η άσβεστη αγάπη του για την πατρώα γη νομίζω ότι είναι αυτό που με υπερσυγκινεί. Αυτή η ανάγκη να δεθεί, κυριολεκτικά και μεταφορικά, με την πατρίδα του.Αυτό άλλωστε είναι κατ’εμέ και η ίδρυση των Μουσείων του στο κτήμα του στη Βαριά της Λέσβου, ρίζες. Δεύτερον, το ότι αγαπούσε την Τέχνη με άμετρο πάθος και που κουβαλώντας την πατρογονική του παιδεία μπόρεσε να συγκεράσει στο έργο του την ελληνική και την ευρωπαϊκή φιλοσοφία.

Ο Στρατής Ελευθεριάδης Teriade ήταν ένας υπερευφυής άνθρωπος. Μακάρι να μπορούσα να βρισκόμουν στον ίδιο χώρο όταν συνομιλούσε με τον Πικάσο,τον αγαπημένο μου Μιρό,την Κοκό Σανέλ, τον Λόρκα, τον Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν ή τον επιστήθιο φίλο του ψυχίατρο Αγγελο Κατακουζηνό όπου δείγμασυζητήσεων π.χ. θα μπορούσε να είναι και μια φράση από ένα γράμμα του Ελύτη προς τον Teriade που του γράφει: «Τα βραβεία, αν βάλεις κατά μέρος την υλική πλευρά, κάποτε ξεχνιούνται. Εκείνο που μένει είναι το κομματάκι που μπόρεσες να ενσωματώσεις μέσα στην παράδοση της χώρας σου και του λαού σου.» Ή όταν ο Τεριάντ κάπου αλλού λέει: «Ο άνθρωπος που μιλά για την τέχνη της εποχής του, την τέχνη εν εξελίξει, χαράσσει με κόπο το ίχνος του, ίχνος σκοτεινό ή αυθεντικό, ανάμεσα στη θαυμαστή δύναμη της μαντικής και το εύθραυστο πνεύμα της επικαιρότητας»
Ε, δεν θα ήθελε λοιπόν κάποιος να σταθεί τυχερός και να μετάσχει στην ανταλλαγή τέτοιων σκέψεων;

– Γενικότερα, πώς βλέπεις τη σύγχρονη παραγωγή ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα, θεωρείς ότι υπάρχει μια στροφή προς το είδος και αν ναι γιατί;

Ναιβεβαίως υπάρχει μια πολύ μεγάλη άνθηση του ντοκιμαντέρ γιατί τα ψηφιακά μέσα κινηματογράφισης είναι πια τόσο ευκολόχρηστα και οικονομικά όπου και με λίγα σχετικά χρήματα ακόμα μπορείς να έχεις μια μικρή κάμερα που να σου δίνει ευπρεπέστατη εικόνα και ήχογια να κυνηγήσεις ένα θέμα και μια ιδέα. Σίγουρα θα βρεθούν και κάποιοι φίλοι να συνδράμουν. Μετά μ’ενα λάπτοπ προχωράς στο μοντάζ κι απο κει ανάλογα με τα οικονομικά σου παλεύεις για μια πιο επαγγελματική τελειοποίηση, ας πούμε. Είναι επίσης που έχουν γίνει και πιο πολλά τα Μέσα όπου μπορούν να προβληθούν τα ντοκιμαντέρ. Δεν είναι μόνο η δημόσια τηλεόραση πια (η ιδιωτική τηλεόραση ποτέ δεν ενδιαφέρθηκε για τον πολιτισμό έτσι κι αλλιώς) αλλά είναιτα συνδρομητικά κανάλια και το ίντερνετ που δίνει εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία ακόμα κι από κινητά.

– Το ελληνικό σινεμά βρίσκει τα τελευταία χρόνια τον δρόμο του προς διεθνή φεστιβάλ και εκδηλώσεις. Γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό;

Θα απαντήσω με μια ρήση του Teriade: «Το (περιοδικό) VERVE γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1937. Σε περιόδους αγωνίας γίνονται τέτοια πράγματα…Όταν υπάρχουν μεγάλες κρίσεις. Όταν βρισκόμαστε πραγματικά σε απόγνωση και δεν έχουμε τίποτα να χάσουμε. Ή μάλλον, φοβόμαστε ότι όλα θα χαθούν αφού περιμένουμε την καταστροφή…τότε όλοι είναι ικανοί για παράτολμες και παθιασμένες πράξεις»

Αυτή η αγωνία που μας διακατέχει ως ανθρώπους κι ως λαό, νομίζω ότι  περνά στις ταινίες και στα ντοκιμαντέρ μας όπου αντίστοιχα και οι άλλοι λαοί μπορούν ν’αναγνωρίσουν ευθαίως ή επαγωγικά δικά τους ή παγκόσμια ερωτηματικά. Κάθε τι βαθύτατα προσωπικό είναι ταυτόχρονα και παγκόσμιο, άλλωστε. Χαίρομαι πάρα πολύ που φίλοι και συνάδελφοι σκηνοθέτες βρίσκουν το δρόμο και προβάλλον τη δουλειά τους στα διεθνή φεστιβάλ (και την αντίστοιχη αγορά κατά συνέπεια) κι άρα προβάλλουν και δείγμα του πολιτισμού μας.

Ευελπιστώ κι αναμένω προβολή του «TERIADE» στο Παρίσι. Θα ήταν μεγάλη τιμή και χαρά μας

Συνέντευξη στη Μαγδαληνή Βαρούχα.

Δημοσιεύτηκε στα γαλλικά στο grecehebdo: http://www.grecehebdo.gr/index.php/interviews/2348-interview-%C2%AB-teriade-%C2%BB-un-passionn%C3%A9-de-l%E2%80%99art-vu-par-simos-korexenidis