Διεθνή Διάσκεψη της UNESCO «ΜΜΕ & Διάκριση των Φύλων», 7-8 Δεκεμβρίου 2015, Palais de Nations, Γενεύη – Συν-διοργάνωση ΓΓΕΕ

Περισσότεροι από 200 εκπρόσωποι κυβερνητικών φορέων, οργανισμών ΜΜΕ, ΜΚΟ και ενώσεων, ερευνητικών και ακαδημαϊκών φορέων για τα ΜΜΕ, τις γυναίκες και τους νέους από συνολικά 65 χώρες παγκοσμίως, παρευρέθησαν στην 1η Διεθνή Διάσκεψη της UNESCO με θέμα «ΜΜΕ & Διάκριση των Φύλων», στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Συμμαχίας για το Φύλο και τα Μέσα (GAMAG-Global Alliance on Media and Gender), που πραγματοποιήθηκε στις 7-8 Δεκεμβρίου στο Palais de Nations του ΟΗΕ, στη Γενεύη. Η Ελλάδα συμμετείχε ως συν-διοργανωτής της Διάσκεψης μέσω της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, η οποία εκπροσωπήθηκε από το Γενικό Γραμματέα, κ. Ελευθέριο Κρέτσο συνοδευόμενο από την Ειδική Σύμβουλο του Υπουργού Επικρατείας, κ. Βάλια Καιμάκη, και την κ. Ειρήνη Ανδριοπούλου ως αρμόδια χειρίστρια των ζητημάτων της UNESCO από το Τμήμα Οπτικοακουστικών Μέσων και Αρχείων, της Διεύθυνσης Μέσων Ενημέρωσης.  Την ελληνική αποστολή συνόδεψε η Πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών για θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), κ. Ειρήνη-Ελένη Αγαθοπούλου μαζί τις συνεργάτιδες, κ. Ναυσικά Μοσχοβάκου και κ. Ματίνα Παπαγιαννοπούλου.

Στη Διάσκεψη συζητήθηκαν θέματα που άπτονται της προώθησης της ισότητας των φύλων στα ΜΜΕ, αναλογικά και ψηφιακά, μέσω της επικύρωσης του Πλαισίου της Γενεύης για τη Διεθνή Αναπτυξιακή Συνεργασία για το Φύλο και τα ΜΜΕ (Geneva Framework on Gender and Media International Development Cooperation). Σύμφωνα με το εν λόγω Πλαίσιο, το οποίο αποτελεί συνέχεια της Διακήρυξης του Πεκίνου και Πλατφόρμας Δράσης των Ηνωμένων Εθνών, οι στρατηγικοί αντικειμενικοί στόχοι είναι δύο:

J.1. Αύξηση της συμμετοχής και πρόσβασης των γυναικών σε θέσεις ευθύνης και κέντρα λήψης αποφάσεων στα ΜΜΕ και τις ΤΠΕ.

J.2. Προώθηση μιας ισορροπημένης και μη-στερεοτυπικής απεικόνισης των γυναικών στα ΜΜΕ.

Το τελικό κείμενο του Πλαισίου, αφού ετέθη σε διαβούλευση μεταξύ των συμμετεχόντων κατά την τελευταία συνεδρία, θα αποσταλεί εκ νέου, επικαιροποιημένο στους συμμετέχοντες της Διάσκεψης.

Ως εκ τούτου, το αντικείμενο της Διάσκεψης ήταν η επικύρωση του Πλαισίου ως αφετηρία μιας σειράς συνεργασιών, διεθνών, περιφερειακών και εθνικών, που εντάσσονται και στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Συμμαχίας για το Φύλο και τα Μέσα (GAMAG-Global Alliance on Media and Gender). Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν από αρμοδίους φορείς για την προάσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών στα ΜΜΕ σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι εντυπωσιακά: Σύμφωνα με στοιχεία του Global Monitoring Project, οι γυναίκες υπο-εκπροσωπούνται στα ΜΜΕ σε ποσοστό 24% παγκοσμίως. Ειδικότερα, το ποσοστό των γυναικών που εργάζονται ως δημοσιογράφοι ανέρχεται στο 60% αλλά σταδιακά μειώνεται στο 28% όσο ανεβαίνει η κλίμακα της ιεραρχίας σε θέσεις εξουσίας και κέντρα λήψης αποφάσεων.

Η Διάσκεψη της UNESCO πραγματοποιήθηκε ενόψει και της Παγκόσμιας Ημέρας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Δεκεμβρίου, αναγνωρίζοντας περισσότερο από ποτέ, την ανάγκη χάραξης μιας κοινής στρατηγικής με τα κράτη-μέλη που θα εξαπλώνεται σε δράσεις σε περιφερειακό, τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, για την προάσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών σε θέσεις εργασίας στα ΜΜΕ και την αρτιότερη εκπροσώπηση ή αναπαράστασή τους στα μέσα ενημέρωσης, προς την επίτευξη του στόχου «Ισότητα των Φύλων έως το έτος 2030».

Ο Γενικός Γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, κ. Ελευθέριος Κρέτσος χαιρέτισε τις εργασίες της Διάσκεψης εκ μέρους της Ελλάδας, επισημαίνοντας την ανάγκη διεθνών συνεργιών αλλά και εντατικοποίησης εγχώριων συστηματικών πολιτικών και δράσεων για τα ΜΜΕ και την ισότητα των φύλων μεταξύ των εθνικών δομών. Ειδικότερα, η ΓΓΕΕ, ως μέλος του GAPMIL και του GAMAG δύναται να αποτελέσει κεντρικό συντονιστικό φορέα για τα ζητήματα που αφορούν το περιεχόμενο στα ΜΜΕ, ως εποπτεύουσα αρχή των δημοσίων ΜΜΕ. Σύντομο χαιρετισμό εκ μέρους του Υπουργού Επικρατείας, κ. Ν. Παππά, απηύθυνε και η  Ειδική Σύμβουλός του και δημοσιογράφος, κ. Βάλια Καιμάκη, τονίζοντας ότι ο κλάδος των γυναικών δημοσιογράφων εξακολουθεί να αντιμετωπίζει καίρια προβλήματα ως προς την υπαγωγή τους σε θέσεις ευθύνης, ειδικότερα στα διαδικτυακά μέσα.

Η Πρόεδρος του Δ.Σ. του Κ.Ε.Θ.Ι. Ειρήνη-Ελένη Αγαθοπούλου παρέθεσε στοιχεία από μελέτες και έρευνες για θέματα φύλου και ΜΜΕ στην Ελλάδα και παρουσίασε τον σχεδιασμό του ΚΕΘΙ για το αμέσως επόμενο διάστημα, που θα ενισχύσει την οπτική του φύλου στον δημόσιο χώρο της επικοινωνίας και της ενημέρωσης.

Round Table 2: Emerging Online Media & Youth

H κ. Αγαθοπούλου προήδρευσε επίσης, εκ μέρους του κ. Γενικού, της Συζήτησης Στρογγυλής Τράπεζας 2: Emerging Online Media & Youth, όπου το επίκεντρο των συζητήσεων ήταν η παρουσία και αναπαραγωγή των στερεοτύπων στο διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα. Οι συμμετέχοντες επεσήμαναν ότι χρειάζεται περισσότερη ρύθμιση του διαδικτύου για τον έλεγχο του περιεχομένου, τόσο σε επίπεδο συρρύθμισης με ενεργό ρόλο των ρυθμιστικών αρχών όσο και σε επίπεδο αυτορύθμισης μέσω των παρόχων διαδικτύου. Τα ζητήματα της ισόρροπης αντιπροσώπευσης των φύλων στα διαδικτυακά μέσα εμπλέκονται άμεσα και με την ουδετερότητα του διαδικτύου και την αρχή της χώρας προέλευσης, ως εκ τούτου καθίσταται αναγκαία η ηθική υποχρέωση από πλευράς παρόχων περιεχομένου και της αγοράς των ΜΜΕ να προβούν σε μέτρα για την ίση πρόσβαση και απεικόνιση της πληροφορίας. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του BBC Action, όπου συγκέντρωσε περισσότερες από 8.000 υπογραφές παγκοσμίως προκειμένου να σταματήσει η χρήση του εργαλείου επεξεργασίας photoshop στις φωτογραφίες των γυναικών στα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ.

Επισημάνθηκε επίσης, η ανάγκη υιοθέτησης εκπαιδευτικών εργαλείων για την απεικόνιση των γυναικών στα ΜΜΕ με ένα λιγότερο, στερεοτυπικό τρόπο καθώς και τη συγκρότηση εθελοντικών κωδίκων δεοντολογίας. Στο σημείο αυτό, ο Per Ludgren, Ειδικός Σύμβουλος του Nordic Council of Ministers, Culture & Media, τόνισε ότι πρέπει να κάνουμε χρήση και ήδη υπαρχόντων εργαλείων και δικτύων, όπου είναι διαθέσιμα, όπως το World Summit for Media & Youth, το οποίο διευθύνει. Όπως διαπιστώθηκε, κρίνεται αναγκαία η διεθνική συνεργασία καθώς υπάρχει πληθώρα πλατφορμών συχνά χωρίς διασύνδεση μεταξύ τους. Επισημαίνεται ότι το 3ο World Summit for Media & Youth διοργανώθηκε στην Ελλάδα το 2000 με μεγάλη επιτυχία στη Θεσσαλονίκη, από το τότε Ινστιτούτο Οπτικοακουστικών Μέσων.

Plenary Session 4: From Dialogue to Action: Announcement of initiatives / projects and voluntary commitments

Στην εν λόγω ενότητα ανακοινώθηκαν πρωτοβουλίες σε εθνικό, θεσμικό ή εθελοντικό επίπεδο για τη ισόρροπη εκπροσώπηση των γυναικών στα ΜΜΕ. Η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα που ανακοίνωσε πρωτοβουλία σε επίπεδο χρηστών (“people who receive the content”) ενώ οι λοιπές προτεινόμενες δράσεις εστιάζουν στην ηθική υποχρέωση των παρόχων περιεχομένου και ρυθμιστικών αρχών (“people who make the content”).

Ειδικότερα, αναφέρθηκαν οι εξής πρωτοβουλίες:

Η Πρόεδρος του HACA – High Authority for Audiovisual Communication, Amina Elouahabi, ανακοίνωσε την ύπαρξη τριών δικτύων (REFRAM, Mediterannean, Francophone) οπτικοακουστικής κατεύθυνσης, τη Διακήρυξη για την Ισότητα των Φύλων, ένα έργο που καταγράφει το περιεχόμενο των ΜΜΕ και μια έρευνα για τη διαφήμιση και τα φυλετικά στερεότυπα στα ραδιοτηλεοπτικά ΜΜΕ.

Η Elena Chiaberge από την COPEAM, Οργάνωση Οπτικοακουστικών Οργανισμών των χωρών της Μεσογείου, παρουσίασε το τριετές εκπαιδευτικό έργο MEDMEDIA, ευρωμεσογειακής συνεργασίας που έχει οδηγίες και για ζητήματα ίσης αναπαράστασης των φύλων.

Εκπροσωπώντας τη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, η  κα. Ειρήνη Ανδριοπούλου ανακοίνωσε την καινοτόμα συνεργασία με την UNESCO Paris, Media Development & Freedom of Expression Sector, για τη διεξαγωγή των πρώτων, ελληνικών διαδικτυακών ανοικτών μαθημάτων (MOOCs) για την εκπαίδευση στα ΜΜΕ και την πληροφορία, στο πλαίσιο δράσεων οπτικοακουστικής παιδείας και Ανοικτών Εκπαιδευτικών Πηγών, και με έμφαση στην στερεοτυπική απεικόνιση των γυναικών στα ελληνικά ΜΜΕ. Η δράση αυτή θα λάβει χώρα στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης (media awareness raising) και εκπαίδευσης των νέων για τις διακρίσεις κατά των γυναικών στα ΜΜΕ. Η εν λόγω δράση έτυχε θερμής αποδοχής από το κοινό, αφού δε συνηθίζεται κυβερνητικός φορέας με πεδίο δράσης τα ΜΜΕ, να αναλαμβάνει ενεργό ρόλο για ειδικές δράσεις εκπαίδευσης στα ΜΜΕ με αποδέκτες τους πολίτες και τους νέους, στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης.

Την ενότητα έκλεισε ο συντονιστής Michael Williams του World Meteorological Organization (WMO), ο οποίος ανακοίνωσε τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας για την Ισότητα των Φύλων από τα Ηνωμένα Έθνη, UNFCC Gender Day (8 Δεκεμβρίου), δηλώνοντας ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες οι οποίες συνήθως δεν καταλαμβάνουν προνομιακές θέσεις εργασίας.

Λοιπά ζητήματα που ετέθησαν στη Διάσκεψη με ειδικό ενδιαφέρον

• Κρίνεται αναγκαία η διαρκής επιμόρφωση των δημοσιογράφων για τα ζητήματα στερεοτυπικής απεικόνισης των φύλων στα ΜΜΕ.

• Οι ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές πρέπει να εμπλακούν πιο ενεργά προκειμένου να εκδώσουν σειρά διατάξεων που θα διασφαλίζουν την ισότιμη απεικόνιση των φύλων στα ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων και των ηλεκτρονικών.

• Η παιδεία στα μέσα και την πληροφορία (media and information literacy) αποτελεί ισχυρό εργαλείο ευαισθητοποίησης και πρακτικής στα χέρια των πολιτών-χρηστών, και δη των νέων που έχουν ισχυρή ενασχόληση με τα κοινωνικά δίκτυα.

• Χρειάζεται να εστιάσουμε στο οικοσύστημα του επιχειρησιακού μοντέλου. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι η Asian-Broadcasting Union συνεργάζεται με την EBU για την ενδυνάμωση των γυναικών μέσω της ενίσχυσης των ο/α παραγωγών με γυναίκες σε ηγετικούς ρόλους.

• Χρειάζεται να οριστούν και να παρακολουθούνται από τα κράτη-μέλη κοινοί δείκτες μέτρησης των πολιτικών και δράσεων για τα ζητήματα ισότητας των φύλων στα ΜΜΕ (βλ. Gender Sensitive Indicators for Media – UNESCO 2015).