Αθήνα 2018, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου-UNESCO
Ο κ. Γιάννης Τροχόπουλος, συντονιστής του «Αθήνα 2018, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» και η ομάδα έργου της διοργάνωσης στο Δήμο Αθηναίων μίλησαν πρόσφατα στο Panorama Griego*, το ισπανόφωνο ενημερωτικό Δελτίο της ΓΓΕΕ, παρουσιάζοντας τις προτεραιότητες και τις πτυχές της «αθηναϊκής εκδοχής» της Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου, αυτής της σημαντικής πρωτοβουλίας της UNESCO για την προώθηση του βιβλίου και της ανάγνωσης, η οποία φιλοξενήθηκε για πρώτη φορά από τη Μαδρίτη το 2001.
Βιβλία παντού, λοιπόν, και η αντίστροφή μέτρηση έχει ήδη ξεκινήσει!
– «Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου για το 2018»: εξηγήστε μας λίγο τη φιλοσοφία της διοργάνωσης. Πότε ξεκινάει για την Αθήνα;
Η διοργάνωση ξεκινά, όπως κάθε Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου, κατά την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου και Πνευματικών Δικαιωμάτων, από τις 23 Απριλίου 2018 και για ένα χρόνο, έως τις 22 Απριλίου 2019.
Φιλοσοφία και σκοπός της «Αθήνα 2018, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» με κεντρικό σύνθημα «Βιβλία παντού», είναι να εμπνεύσει, να δημιουργήσει και να αφήσει πολιτιστικά αποτυπώματα και μετά το πέρας της διοργάνωσης.
Επιπλέον: Να ενθαρρύνει συνέργειες μεταξύ φορέων του βιβλίου με φορείς και οργανισμούς πολιτισμού αλλά και με τις δημιουργικές ομάδες της πόλης. Να αναδείξει τη σημασία των ιστοριών και των αφηγημάτων για τη ζωή μας στις σύγχρονες μητροπόλεις – όπως είναι η Αθήνα – και ταυτοχρόνως να συμβάλει στη διασπορά και τη διάδοση της δημιουργικής και καλλιτεχνικής έκφρασης στις γειτονιές, καθώς και να στηρίξει την αναγνωσιμότητα σε μια εποχή που τείνει να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον η εικόνα.
«Βιβλία παντού», λοιπόν, και βιβλία για όλες και όλους, τους συμπολίτες μας που έχουν ανάγκη, τους πρόσφυγες και τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, τους πολίτες αλλά και επισκέπτες της πόλης. Βιβλία και αφηγήματα που αναδεικνύουν τη χαρά και την απόλαυση τόσο της ανάγνωσης όσο και της δημιουργίας.
– Ο δήμαρχος Αθηναίων, κ. Γιώργος Καμίνης έχει δηλώσει ότι αποτελεί «στρατηγική επιλογή για τη δημοτική αρχή η φιλοξενία διοργανώσεων διεθνούς κύρους και ακτινοβολίας». Σε μια τέτοια στρατηγική εντάσσεται η Αθήνα 2018, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου – UNESCO;
Η Αθήνα είναι η 18η πόλη που φιλοξενεί τη σημαντική αυτή διοργάνωση για το βιβλίο, από την έναρξη της πρωτοβουλίας το 2001, με πρώτο σταθμό τη Μαδρίτη. Η επιλογή και ανακήρυξη έγινε τον Σεπτέμβριο 2016 από την UNESCO και η Αθήνα κέρδισε την ιδιαιτέρως τιμητική διάκριση με την πρωτότυπη πρόταση που κατέθεσε ο δήμος Αθηναίων, ένα συλλογικό εγχείρημα με επίκεντρο το βιβλίο, την αφήγηση, τον πολιτισμό, το παιδί, την κοινωνία πολιτών. Τα τελευταία χρόνια η Αθήνα εξελίσσεται σε μια δυναμική δημιουργική σκηνή, ένα πεδίο διαλόγου, πρωτοπορίας και ελεύθερης έκφρασης, ανοιχτό σε όλες και όλους, χωρίς αποκλεισμούς. Ο σύγχρονος πολιτισμός μαζί με τη μοναδική πολιτιστική κληρονομιά της πόλης στηρίζουν σταθερά και με εντυπωσιακά αποτελέσματα την ανοδική πορεία της Αθήνας στον τουρισμό, με περισσότερους από 5 εκατομμύρια επισκέπτες το 2017. Το 2017 ο δήμος Αθηναίων φιλοξένησε από κοινού με το Κάσελ την φημισμένη εικαστική διοργάνωση σύγχρονης τέχνης, τη documenta 14, που έφερε 350.000 ξένους επισκέπτες αλλά και δημιουργούς που επέλεξαν τελικά την πόλη ως τόπο διαμονής. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Αθήνα βραβεύτηκε ως ο καλύτερος ανερχόμενος προορισμός πολιτισμού για το 2017 από το Leading Destinations Award, τα γνωστά κι ως «Όσκαρ των Μουσείων». Βλέπετε λοιπόν ότι είναι μια δυναμική που διαχέεται στην πόλη, καθώς η Αθήνα αναδεικνύεται σε προορισμό πολιτισμού. Άλλωστε όπως επισημαίνει και ο δήμαρχος Αθηναίων: «Στο δήμο μας ο πολιτισμός εμπεριέχεται στην ευρύτερη αντίληψη μας για τη στρατηγική και τη διοίκηση. Είναι η φιλοσοφία και ο τρόπος δουλειάς μας. Επιδιώκουμε συνεργασίες και συνέργειες, είμαστε εξωστρεφείς, με σταθερά ευρωπαϊκό προσανατολισμό, μια μεγαλούπολη ασφαλής και φιλόξενη. Η διοργάνωση Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου είναι μια ακόμη ευκαιρία διεθνούς διάκρισης για την πόλη μας».
– Για την Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου, ποιες θα είναι οι προτεραιότητες, οι κεντρικοί συμμετέχοντες και οι βασικές θεματικές κατηγορίες;
Σημαντικοί ξένοι και Έλληνες συγγραφείς, εμπειρογνώμονες και καλλιτέχνες θα συμμετάσχουν σε αυτή την ετήσια γιορτή. Εκδηλώσεις λόγου και στρογγυλά τραπέζια θα συζητήσουν για σύγχρονα ζητήματα που άλλοτε ενώνουν και συχνά διχάζουν. Επιδίωξη μας θα είναι όχι τόσο οι καθιερωμένες παρουσιάσεις βιβλίων/συγγραφέων, αλλά συζητήσεις, debates και αναλύσεις ποικίλων θεμάτων, εμπνευσμένες πάντα από τον κόσμο του βιβλίου και του σύγχρονου προβληματισμού. Βιβλία με ρόδες, popup βιβλιοθήκες και μία κινητή βιβλιοθήκη θα σκορπίσουν και στα 7 διαμερίσματα της Αθήνας, δίνοντας μια μοναδική ευκαιρία σε κατοίκους και επισκέπτες να «γευτούν» και να απολαύσουν την περιπέτεια της γνώσης και της αφήγησης.
Η διοργάνωση συνεργάζεται και θα βρίσκεται σε όλα τα μεγάλα φεστιβάλ της πόλης με σημαντικές προσωπικότητες και πρωτοποριακές δράσεις. Βιβλία και αφηγήσεις συνδέονται με τα δρώμενα της Αθήνας.
Το βιβλίο και η ανάγνωση συνδέεται με την τέχνη και τη δημιουργία: Καλλιτεχνικά δρώμενα, όπως θέατρο, χορός, εικαστικά ή videoart εμπνέονται από το βιβλίο και απλώνονται σε διάφορα μέρη της πόλης. Δημόσιες αναγνώσεις με ερμηνείες νέων καλλιτεχνών σε απρόσμενα σημεία της καθημερινότητας προσφέρουν ένα ευχάριστο δημιουργικό διάλειμμα.
Η διοργάνωση είναι ένα συλλογικό εγχείρημα που αγκαλιάστηκε από όλους: τους θεσμικούς φορείς του βιβλίου, τους πολιτιστικούς φορείς και οργανισμούς της μητροπολιτικής Αθήνας, τα προγράμματα, τα δίκτυα και τους οργανισμούς πολιτισμού του δήμου Αθηναίων. Μία ακόμη έμπρακτη εφαρμογή της στρατηγικής αρχής των συνεργασιών της δημοτικής μας αρχής. Μια προσπάθεια που συσπειρώνει περισσότερα από 30 Ιδρύματα, Ινστιτούτα, Βιβλιοθήκες και Μουσεία, που θα ανοίξουν τις πόρτες τους στο κοινό για εκδηλώσεις και συνέργειες – πρόκειται για το μοναδικό project «Ανοικτές Συλλογές», όπως τις ονομάζουμε – που θα αποκαλύψουν ένα αθέατο τμήμα από τις σημαντικές συλλογές τους, δωρεάν προσβάσιμο στο κοινό, σε μια «σκυταλοδρομία μοναδικών θησαυρών» που θα διαρκέσει 12 μήνες!
Το πρόγραμμα παρουσιάζει πάνω από 250 συνολικά δράσεις κι εκδηλώσεις με ελεύθερη είσοδο.
– Αντίστροφη μέτρηση, λοιπόν. Ξεκινώντας από το σύνθημα «Βιβλία παντού», πώς μεταφράζεται σε δράσεις;
Πρώτον, όταν λέμε «βιβλία» εννοούμε σε όλες τις μορφές, έντυπα και ψηφιακά, αναγνώσεις, και φυσικά ιστορίες και γνώσεις, ποίηση και αναπαραστάσεις, έργα εμπνευσμένα από βιβλία. Υπάρχει ειδική δράση για το ψηφιακό βιβλίο στο πρόγραμμα και το ψηφιακό στοιχείο είναι έντονο στην καμπάνια για το βιβλίο. Παράλληλα εμπλέκεται όλο το φάσμα των τεχνών: εικαστικά, χορός, κινηματογράφος, μουσική, θέατρο.
Δεύτερον, η διοργάνωση απευθύνεται σε όλους, μικρούς και μεγάλους, κατοίκους κι επισκέπτες της πόλης κι έξω απ’ αυτήν, την κοινωνία των πολιτών, ανθρώπους που αγαπούν το βιβλίο αλλά κι εκείνους που δεν είναι τόσο εξοικειωμένοι με αυτό και θα θέλαμε να το πλησιάσουν.
Επίσης, όταν λέμε προγράμματα διαμορφωμένα για ευάλωτες ομάδες δεν εννοούμε έτοιμα προγράμματα που προορίζονται για ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, όπως πρόσφυγες και μετανάστες, αλλά προγράμματα που έχουν διαμορφωθεί και υλοποιούνται με τη συμμετοχή αυτών των πληθυσμών, ώστε να εκφράζουν ακριβώς τις ανάγκες τους και να συμβάλλουν στην ομαλή αλλά και δημιουργική τους κοινωνική ένταξη.
– Ο ρόλος των Πρεσβειών και των μορφωτικών Ινστιτούτων θα είναι ενεργός;
Σε αυτό το «ταξίδι» του ενός χρόνου έχουν ενεργό ρόλο οι Πρεσβείες και τα Ινστιτούτα από την Ευρώπη, την Ασία, την Αμερική, τον Καναδά, την Αυστραλία. Από την πρώτη στιγμή σχεδιασμού του προγράμματος και των συνεργασιών μας, οι φορείς αυτοί συνέδραμαν με την τεχνογνωσία και την υλική τους υποστήριξη, δράσεις που διοργανώνουν οι ίδιοι, όπως στρογγυλά τραπέζια με συγγραφείς ή προσκλήσεις εκπρόσωπων των χωρών τους από τον κόσμο του βιβλίου, ανοίγοντας ένα παράθυρο στον κόσμο.
– Θέλετε να μας μιλήσετε για τους ανθρώπινους και υλικούς πόρους πίσω από το «Αθήνα2018, Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου»;
Ο τίτλος της UNESCO δεν συνοδεύεται από οικονομική ενίσχυση. Ο δήμος Αθηναίων συνεισφέρει, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και εγκεκριμένη προγραμματική σύμβαση, με 500.000 ευρώ, ποσό που αφορά την οργάνωση και το επικοινωνιακό της πλάνο μέσω της ΕΑΤΑ, καθώς και τις εκδηλώσεις του ΟΠΑΝΔΑ για όλη τη χρονιά σ’ όλη την πόλη. Εκτός από την Αναπτυξιακή Εταιρεία του δήμου Αθηναίων και τον Οργανισμό Πολιτισμού Αθλητισμού Νεολαίας του δήμου Αθηναίων πολύ σημαντική είναι η στήριξη και συμβολή της Τεχνόπολης του δήμου Αθηναίων.
Σημαντικό ρόλο στη δικτύωσή μας με τους φορείς και οργανισμούς πολιτισμού έχει το Δίκτυο Πολιτισμού του δήμου Αθηναίων. Ένα πρόγραμμα που με ιδρυτικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, έχει 44 μέλη, δημόσια και ιδιωτικά (όπως Εθνικό Θέατρο, Εθνική Βιβλιοθήκη, Γαλλική Σχολή, ΚΠΙΣΝ, Στέγη Γραμμάτων Ιδρύματος Ωνάση, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Γαλλικό Ινστιτούτο κ.ά.) και συντονίζει συνολικά 45 δράσεις που αποτελούν τμήμα του προγράμματος της Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου. Πολλά από τα μέλη του Δικτύου Πολιτισμού του δήμου Αθηναίων – Athens Culture Net – διαθέτουν χώρους και υποδομές για εκδηλώσεις της διοργάνωσης.
Ο δήμος Αθηναίων, οι οργανισμοί και τα προγράμματά του, διαθέτουν τις δομές, τις υπηρεσίες και την υλικοτεχνική υποδομή, τους χώρους και την επικοινωνία. Ορισμένες από τις εκδηλώσεις που εντάσσονται στο πρόγραμμα είναι αυτοχρηματοδοτούμενες.
Η διοργάνωση ενισχύεται και από ιδρύματα, όπως το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Ίδρυμα Λάτση και το Ίδρυμα Ωνάση, από μορφωτικά Ινστιτούτα, Πρεσβείες και από χορηγούς. Πολύτιμοι υποστηρικτές μας επίσης είναι πάροχοι όπως η Aegean Airlines, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, η ΣΤΑΣΥ και η Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών Αττικής.
Ως προς το ανθρώπινο δυναμικό, λίγους μήνες μετά την ανακοίνωση του τίτλου, δηλαδή τον Μάρτιο 2017, ανέλαβε επί κεφαλής της διοργάνωσης ο κ. Γιάννης Τροχόπουλος. Project manager του έργου έχει αναλάβει η Μάγκη Πούπλη. Στο εγχείρημα συνδράμουν οι σύμβουλοι του δήμου της Αθήνας με εμπειρία στον τομέα του βιβλίου, Φιόνα Ανδρικοπούλου και Άννα Ρούτση, καθώς και η Εριφύλη Μαρωνίτη ως Σύμβουλος Δημάρχου για τον Πολιτισμό και ως Project Coordinator μαζί με τον έτερο Project Coordinator του Athens Culture Net, Φοίβο Σακαλή. Στην ομάδα αυτή πρέπει να προσθέσουμε την Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων με την Πρόεδρό της Πόπη Διαμαντάκου και τους συνεργάτες της και τον ΟΠΑΝΔΑ με τον Πρόεδρό του Κωστή Μπιτζάνη και όλο το δυναμικό του οργανισμού. Όλη η ομάδα έργου υποβοηθείται από εξωτερικούς συνεργάτες στον τομέα της επικοινωνίας και της συμβουλευτικής προγράμματος.
Σε τακτά διαστήματα συνεδριάζουν και έχουν κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη του εγχειρήματος, η Οργανωτική Επιτροπή με πρόεδρο τον δήμαρχο Αθηναίων, κ. Γιώργο Καμίνη, καθώς και η Επιτροπή Θεσμών που απαρτίζεται από φορείς του χώρου του βιβλίου που συνέβαλαν στην κατάρτιση της πρότασης προς την UNESCO.
– Που μπορεί κάποιος να μαθαίνει νέα της αθηναϊκής Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου; Και σε ποιες γλώσσες θα είναι διαθέσιμο το υλικό σας;
Η Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου διαθέτει ιστότοπο στα ελληνικά και αγγλικά, το www.athens2018.gr, στον οποίο αναρτώνται όλες οι εκδηλώσεις, οι συνεργάτες, τα νέα, οι χώροι και άλλες δράσεις του προγράμματος. Θα υπάρχει Newsletter για όσους ενδιαφέρονται να εγγραφούν και να λαμβάνουν νέα μας. Επίσης υπάρχουν ήδη προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook & instagram. Θα τυπωθεί έντυπο πρόγραμμα με τις εκδηλώσεις και δράσεις όλης της χρονιάς, αλλά το πρόγραμμα θα μπορεί να εμπλουτίζεται διαρκώς στην ψηφιακή του μορφή με εκδηλώσεις που εντάσσονται μέσα στη χρονιά. Όλα τα παραπάνω είναι δίγλωσσα, στα ελληνικά και αγγλικά, για να είναι προσιτά και στους επισκέπτες της πόλης. Συνεντεύξεις Tύπου θα διοργανωθούν, τόσο πριν την επίσημη έναρξη, όσο και μετά εν όψει ξεχωριστών events. Θα υπάρχουν αφιερώματα στα ΜΜΕ, επικοινωνιακό υλικό σε ειδικά προβλεπόμενους χώρους της πόλης, σε ξενοδοχεία, σε καφέ, στο μετρό, και αλλού. Συγχρόνως, οι εκδηλώσεις και τα δρώμενα της Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου αναπαράγονται και διαδίδονται και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα sites και το Γραφείο Τύπου του δήμου Αθηναίων.
– Μετά τη διοργάνωση του 2018, η Αθήνα επελέγη για να φιλοξενήσει το 2019 το 85ο Παγκόσμιο Συνέδριο Βιβλιοθηκών και Πληροφόρησης της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ενώσεων Βιβλιοθηκονόμων και Ιδρυμάτων (IFLA WLIC 2019). Ποιο πιστεύετε ότι είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα της Αθήνας έναντι άλλων υποψηφιοτήτων;
Είμαστε πολύ χαρούμενοι που με την πολύ σοβαρή δουλειά που έγινε από πλευράς μας, και ειδικότερα από την ΕΑΤΑ και το Athens Convention & Visitors Bureau της Αθήνας, αλλά και με τη συνεργασία πολλών ακόμα φορέων, καταφέραμε να προκριθεί η Αθήνα για τη φιλοξενία του 85ου συνεδρίου της IFLA. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των παραπάνω οργανισμών, έντονη κινητικότητα καταγράφεται στον τομέα των συνεδρίων και των εταιρικών συναντήσεων, με αυξημένο ενδιαφέρον για την Αθήνα κατά τα επόμενα χρόνια. Θεωρούμε ότι η Αθήνα προτιμάται καθώς είναι μια πόλη ασφαλής, φιλική προς τον επισκέπτη της, με πολλές και ποικίλες επιλογές, μια πόλη με ευρωπαϊκό προφίλ, ανοικτή, ανεκτική κι ανθεκτική, με ευνοϊκό κλίμα, ολοένα και περισσότερες υποδομές και εμπειρία πλέον στη φιλοξενία και τη διεξαγωγή διεθνών διοργανώσεων.
*διευθέτηση συνέντευξης, επιμέλεια και απόδοση κειμένου στα ισπανικά για το PANORAMA GRIEGO: Αναστασία Κυριακού.
