Ομιλία στη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του Κώδικα Δεοντολογίας της ΠΟΕΣΥ για τη χρήση της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης από ΜΜΕ
Ομιλία του Υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ και Κυβερνητικού Εκπροσώπου Παύλου Μαρινάκη στη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του Κώδικα Δεοντολογίας της ΠΟΕΣΥ για τη χρήση της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης από ΜΜΕ
Αγαπητέ μου πρόεδρε, κυρία και κύριοι πρόεδροι των Ενώσεων, αγαπητά μέλη της Επιτροπής, κύριε καθηγητά, αγαπητοί εκπρόσωποι των κομμάτων, θα ήθελα να ξεκινήσω με το θέμα της σημερινής εκδήλωσης και να πω, ότι κάποιες φορές μπορεί, τυπικά, να γράφει κάποιος έναν Κώδικα Δεοντολογίας, αλλά ουσιαστικά γράφει ιστορία και αφήνει παρακαταθήκη. Γιατί, όπως πολύ σωστά επεσήμανε, μεταξύ άλλων πολλών κρίσιμων επισημάνσεων, ο κύριος καθηγητής, ο αγαπητός μας καθηγητής, ο κύριος Βλαχόπουλος, αυτό το οποίο κάνει η Ένωσή σας σήμερα, η Ένωσή μας -επιτρέψτε μου τον πρώτο πληθυντικό, μετά από περίπου ενάμιση χρόνο σε αυτή τη θέση- είναι κάτι πρωτοποριακό και ως προς το σύνολο των Ενώσεων στη χώρα μας, αλλά και ως προς τις αντίστοιχες Ενώσεις δημοσιογράφων σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Δηλαδή, έρχεται και αναγνωρίζει μια πραγματικότητα, την ύπαρξη της τεχνητής νοημοσύνης, που μπορεί σε κάποιες συζητήσεις να είναι μια συζήτηση για το μέλλον, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια συζήτηση για το παρόν. Γι’ αυτό και απαντώντας σε ένα πολύ λογικό αίτημα της κυρίας Αντωνιάδου, ήδη επεξεργαζόμαστε, μαζί με τα συναρμόδια Υπουργεία, την ενσωμάτωση των αντίστοιχων Οδηγιών και στην ελληνική νομοθεσία.
Η δημιουργία του Κώδικα Δεοντολογίας για χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ήταν μια πολύ υπεύθυνη δουλειά, μια πολύ δύσκολη δουλειά, μια πολύ απαιτητική δουλειά, που η δυσκολία της είναι πολύ μεγαλύτερη από την έκταση του κειμένου. Γιατί πολλές φορές, το να περιγράψεις μέσα σε ένα νομικό κείμενο, κάποιους κανόνες που δεν υπάρχει προηγούμενο για τη χρήση τους, είναι κάτι πολύ πιο δύσκολο από όσο μπορεί κανείς να καταλάβει όταν το διαβάζει. Ο στόχος και του Κώδικα και αυτής της συζήτησης, είναι όχι να πούμε όχι στην τεχνητή νοημοσύνη, το αντίθετο, αλλά να πούμε ναι με όρους. Γιατί αν δεν υπάρχουν όροι, όπως σε όλα τα χρήσιμα νέα εργαλεία, τότε από χρήσιμα εργαλεία γίνονται, όπως ένα δίκοπο μαχαίρι, ιδιαιτέρως επιβλαβή μέσα, εναντίον της κοινωνίας και της αλήθειας. Έτσι είναι για παράδειγμα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κανείς δεν αμφισβητεί, ότι ήρθαν για να μείνουν και κανείς δεν αμφιβάλλει ως προς τη χρησιμότητά τους, όμως όταν δεν προσέχουμε και δεν απαντάμε, τότε είναι ένας από τους πιο επικίνδυνους τρόπους να διαδοθούν πολύ γρήγορα fake news. Δυστυχώς ζούμε, λοιπόν, στη χώρα όπου έχουμε μάθει να μιλάμε με όρους μαύρου ή άσπρου πάρα πολλές φορές. Εδώ δεν υπάρχει, λοιπόν, ούτε ναι ούτε όχι. Υπάρχει ναι, με όρους. Αυτούς τους όρους, λοιπόν, προσπαθήσατε και εσείς να βάλετε στο χαρτί και νομίζω τα καταφέρατε με πρωτοφανή επιτυχία και επάρκεια.
Πολύ γρήγορα λοιπόν, οι έξι μεγάλες αρχές τις οποίες περιγράφει ο Κώδικας είναι η διαφάνεια. Όπως πολύ σωστά ειπώθηκε. Οι πολίτες, με λίγα λόγια, έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν πότε ένα περιεχόμενο έχει παραχθεί ή εμπλουτιστεί από την τεχνητή νοημοσύνη. Η κρυφή χρήση αυτών των εργαλείων δεν είναι απλώς αντιδεοντολογική. Είναι επικίνδυνη. Και εγώ, θα προσθέσω, θα καταστεί και παράνομη. Δεν μπορεί κάποιος να μη δηλώνει, είτε σε ένα άρθρο είτε σε μία ιστοσελίδα είτε οπουδήποτε τέλος πάντων, ότι αυτό το οποίο έχει παράξει ως κείμενο είναι είτε εξ’ αρχής προϊόν τεχνητής νοημοσύνης είτε με τη συνδρομή της τεχνητής νοημοσύνης. Το δεύτερο είναι η ανθρώπινη εποπτεία. Καμία μηχανή δεν αντικαθιστά τον άνθρωπο. Η τελική ευθύνη, η κρίση, η επιμέλεια ανήκει σε εσάς, στον δημοσιογράφο. Το εργαλείο δεν γράφει την είδηση. Εσείς την γράφετε. Το τρίτο είναι η ακρίβεια και η αξιοπιστία. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι «μαγικό ραβδί». Αν δεν ξέρουμε πως να την χρησιμοποιήσουμε, διατρέχουμε τον κίνδυνο να ενισχύσουμε προκαταλήψεις, ανακρίβειες ή και παραπληροφόρηση. Η ευθύνη για την ακρίβεια, για τη διασταύρωση, για την αλήθεια παραμένει ακέραια στα χέρια του δημοσιογράφου. Το τέταρτο είναι η προστασία της δημοκρατίας. Στην εποχή των deepfakes, της παραποιημένης πληροφορίας και της συνθετικής προπαγάνδας, η δημοσιογραφία γίνεται το τελευταίο ανάχωμα της αλήθειας. Το έχω πει πάρα πολλές φορές. Δεν υπάρχει καταλληλότερος από τον δικό σας κλάδο να αποτελέσει το «φίλτρο» που θα σταματά τον αποκλεισμό, τα στερεότυπα, τις διακρίσεις που μπορεί να προκύπτουν από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Πέμπτο πολύ σημαντικό και αυτό, η προστασία των προσωπικών δεδομένων. Και έκτο η συμμετοχή. Αυτό το οποίο συμβαίνει σήμερα. Οι δημοσιογράφοι, τα σωματεία, οι ενώσεις πρέπει να έχουν λόγο στον σχεδιασμό και τη ρύθμιση των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να σχεδιάζονται αυτά τα συστήματα χωρίς τη δική μας φωνή.
Θα ήθελα να κλείσω με τα υπόλοιπα, τα οποία αναφέρθηκαν σήμερα. Ευχαριστώ πολύ και τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης, αλλά και την πρόεδρο της ΕΣΗΕΑ για τα τιμητικά λόγια. Δική μας υποχρέωση είναι να κάνουμε κάτι, το οποίο θεωρώ ότι πρέπει να γίνεται όλο και πιο εντατικά σε αυτή τη χώρα. Να περάσουμε από τα πολύ μεγάλα λόγια, στα πολύ σημαντικά έργα. Χορτάσαμε από λόγια, χορτάσαμε διακηρύξεις στήριξης των δημοσιογράφων. Εσείς περισσότερο χορτάσατε, όχι εμείς. Έχω πάρει, λοιπόν, μια απόφαση. Κάθε μέρα που είμαι σε αυτό το Υπουργείο, σε συνεργασία με τον αγαπητό μου φίλο και Γενικό Γραμματέα, τον κύριο Γαλαμάτη και υπό τις οδηγίες του Πρωθυπουργού, κάθε μήνα να παράγουμε, τουλάχιστον μια, θετική είδηση για τα Μέσα και για τους δημοσιογράφους. Πολύ σωστά επισημάνατε ότι έχουμε καταφέρει και έχουμε ενσωματώσει τη συντριπτική πλειονότητα των οδηγιών. Θα σας δώσω και δύο ειδήσεις στο τέλος. Καταργήσαμε την απλή δυσφήμηση. Καταφέραμε και βάλαμε ιδιώνυμα αδικήματα για απειλές κατά αθλητικογράφων. Ήμασταν αυτοί, οι οποίοι βάλαμε κανόνες στα Μέσα. Αν δεν σέβεσαι τα δικαιώματα των δημοσιογράφων, αν δεν πληρώνεις ξεχωριστά έναν δημοσιογράφο για μια εφημερίδα, για μία ιστοσελίδα, δεν μπορείς να έχεις μία εφημερίδα και μία ιστοσελίδα υπό την ίδια ονομασία να παίρνει διπλές και τριπλές διαφημίσεις και χορηγίες. Είναι το μητρώο Τύπου.
Σε λίγες εβδομάδες, μάλιστα, θα κάνουμε και περισσότερες αλλαγές σε αυτό, μετά τα αιτήματα τα δικά σας, των δικών σας Ενώσεων. Είμαστε αυτοί, οι οποίοι ουσιαστικά βάλαμε κανόνες, οι οποίοι κυρίως σέβονται τους δημοσιογράφους. Βέβαια στηρίξαμε και τα Μέσα, κατά προτεραιότητα τα περιφερειακά Μέσα. Γιατί ισχυρά Μέσα σημαίνει, ότι έχουν και τη δυνατότητα να προσλαμβάνουν περισσότερους δημοσιογράφους και να στηρίζουν δημοσιογράφους. Βάλαμε έναν ελάχιστο αριθμό εργαζομένων στα Μέσα. Μην τα επαναλαμβάνουμε όλα. Τώρα, λοιπόν, μένει μία υποχρέωση, μετά και την περσινή μας συνάντηση με την αρμόδια τότε αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε λίγες εβδομάδες, σε λίγες μέρες βασικά, θα συναντήσουμε και τον διάδοχό της, τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδιο για ζητήματα κράτους – δικαίου και ελευθερίας του Τύπου, για να του ανακοινώσουμε, όπως το ανακοινώνω πρώτα και σε εσάς, ότι ενσωματώνεται και η τελευταία μας υποχρέωση, η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα slapps, τις καταχρηστικές αγωγές, όπως ακριβώς είχαμε υποσχεθεί. Είμαστε από τα πρώτα κράτη – μέλη της Ευρώπης που ολοκληρώνουμε, ουσιαστικά, τις αντίστοιχες υποχρεώσεις. Εδώ, ο στόχος δεν είναι να απαγορεύεται σε κανέναν να προσφεύγει στη δικαιοσύνη. Έχει καθήκον ένας πολίτης. Για μένα δεν είναι δικαίωμα, είναι καθήκον, αν θεωρεί ότι δυσφημείται, συκοφαντείται, γιατί δεν υπάρχει, πλέον, η απλή δυσφήμιση, να προσφεύγει στη δικαιοσύνη. Όμως θα υπάρχει ένα φίλτρο στη Δικαιοσύνη προδικαστικό, όπως περιγράφει, Αγαπητέ κύριε καθηγητά, η ευρωπαϊκή οδηγία, να κρίνει αν μια αγωγή, πριν φτάσει δηλαδή στο επόμενο στάδιο, είναι προδήλως καταχρηστική. Είναι αυτό που λέμε αγωγή slapp. Από κει και πέρα όμως, πρέπει στη συνέχεια η δικαιοσύνη, εφόσον δεν είναι τέτοιες οι αγωγές, να κρίνουν κάθε εναγόμενο και το ποινικό δικαστήριο κάθε αμυνόμενο το ίδιο ακριβώς, είτε είναι βουλευτής είτε είναι υπουργός είτε είναι πολίτης είτε είναι δημοσιογράφος. Όποιος συκοφαντεί κάποιον, όποιος δηλαδή εν γνώσει του διασπείρει ψεύδη και προσβάλλει την τιμή και την υπόληψη κάποιου, να ξέρει ότι στο τέλος της ημέρας θα έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για τη δικαιοσύνη.
Και πάλι ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ προσωπικά σε εσάς και στην κυρία Αντωνιάδου και στους υπόλοιπους προέδρους για τη συνεργασία. Καλοτάξιδος ο Κώδικας.