Ο Στ. Πέτσας στην 50η συνάντηση των μελών της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τη Ραδιοτηλεόραση

To Ε.Σ.Ρ. φιλοξένησε στην Αθήνα (23 – 25 Οκτωβρίου 2019) την 50η συνάντηση των μελών της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών για τη Ραδιοτηλεόραση (European Platform of Regulatory Authorities EPRA).

Στην κλειστή συνάντηση συμμετείχαν 160 περίπου άτομα, εκπρόσωποι 50 ρυθμιστικών αρχών και παρατηρητές από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το European Regulators Group (ERGA), το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωπαϊκό Οπτικοακουστικό Παρατηρητήριο.

Στο πλαίσιο της συνάντησης το Ε.Σ.Ρ. παρέθεσε δείπνο στο εστιατόριο του Μουσείου της Ακρόπολης το οποίο τίμησαν με την παρουσία τους ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, κ. Στέλιος Πετσας, ο οποίος και απηύθυνε χαιρετισμό στους συμμετέχοντες, και ο Γενικός Γραμματέας Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, κ. Γιάννης Μαστρογεωργίου.​

Αξιότιμες κυρίες, αξιότιμοι κύριοι,
θα ήθελα καταρχάς να καλωσορίσω τους ξένους προσκεκλημένους στην Αθήνα—και ιδιαίτερα στο εμβληματικό και πάντοτε φιλόξενο Μουσείο της Ακρόπολης—και να ευχηθώ κάθε επιτυχία στις εργασίες της συνάντησής σας.
Αποτελεί κοινό τόπο, νομίζω, ότι από το 1995, οπότε και συστήθηκε η Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Ρυθμιστικών Αρχών (EPRA), πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στον χάρτη των οπτικοακουστικών μέσων τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Οι ριζικές αλλαγές που επέφερε η επέκταση της ψηφιακής επανάστασης στον παραδοσιακό τρόπο λειτουργίας του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, σε συνδυασμό με την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας και την ανάπτυξη νέων μέσων επικοινωνίας και πληροφόρησης, όπως είναι το διαδίκτυο, μετέβαλαν και συνεχίζουν να μεταβάλλουν με ραγδαίο ρυθμό το τοπίο των οπτικοακουστικών μέσων.
Ως εκ τούτου, οι ρυθμιστικές αρχές βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπες με μεγαλύτερες και περισσότερες προκλήσεις απ’ ό,τι στο παρελθόν.
Προκλήσεις που αφορούν όχι μόνο αυτή καθαυτή τη λειτουργία των οπτικοακουστικών μέσων αλλά και τους τρόπους με τους οποίους τα οπτικοακουστικά μέσα επηρεάζουν την κοινωνία, την πολιτική και την οικονομία.
Οι ρυθμιστικές αρχές καλούνται σήμερα να χειριστούν ένα ευρύτατο φάσμα σοβαρών—και σε αρκετές περιπτώσεις δυσεπίλυτων—ζητημάτων.
Στα ζητήματα αυτά περιλαμβάνονται, μεταξύ πολλών άλλων, οι συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ των δημοσίων και ιδιωτικών παρόχων οπτικοακουστικού υλικού· το περιεχόμενο και η στόχευση των κατά περίπτωση νομοθετικών παρεμβάσεων εκ μέρους της Πολιτείας· ο εκσυγχρονισμός των μηχανισμών διαφάνειας και λογοδοσίας· η μεταβολή της συμπεριφοράς του κοινού απέναντι στα παραδοσιακά αλλά και στα νέα μέσα ενημέρωσης· οι κανόνες δεοντολογίας που οφείλουν να διέπουν τη λειτουργία αυτών των μέσων· η προστασία του καταναλωτή από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές· η διασφάλιση του πλουραλισμού, της ποικιλομορφίας και της πολυφωνίας· η προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και, βεβαίως, η καταπολέμηση των «ψευδών ειδήσεων» (fake news), οι οποίες αποσκοπούν στην παραπλάνηση και τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης.
Επισημαίνω, μάλιστα, ότι στην περίπτωση των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών οι προκλήσεις αυτές πολλαπλασιάζονται, καθώς η απαιτούμενη συνεργασία τους δυσχεραίνεται από το γεγονός ότι τόσο οι αρμοδιότητές τους όσο και η κατάσταση που επικρατεί στον τομέα των οπτικοακουστικών μέσων σε κάθε χώρα, παρουσιάζουν μεγάλες διαφορές και πολλές ιδιαιτερότητες.
Στο σημείο αυτό, και επειδή η συνάντησή σας συμπίπτει χρονικά με τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, θα μου επιτρέψετε να καταθέσω ορισμένες σκέψεις σχετικά με τη λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών στην Ελλάδα, αλλά και γενικότερα.
Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης είναι μία από τις πρώτες ανεξάρτητες διοικητικές αρχές που λειτούργησαν στην Ελλάδα και μία από τις λίγες ανεξάρτητες αρχές των οποίων η λειτουργία κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα της χώρας.
Η μεγάλη ιδιαιτερότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, όπως και των αντίστοιχων αρχών που λειτουργούν σε άλλες χώρες, απορρέει από τον σύνθετο ρόλο που καλείται να διαδραματίσει.
Συγκεκριμένα, το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο αποτελεί έναν θεσμικό εγγυητή, αφού προστατεύει το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην ενημέρωση και, ταυτόχρονα, ασκεί εποπτικό ρόλο εκ μέρους της δημόσιας διοίκησης, ενώ επιτελεί, επίσης, ρυθμιστικό έργο όσον αφορά τη λειτουργία της ραδιοτηλεοπτικής αγοράς. Με άλλα λόγια, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης καλείται να συναρμόσει λειτουργίες που αφορούν άμεσα και την πολιτική, και την κοινωνία, και την οικονομία.
Αυτός ο σύνθετος ρόλος αναδεικνύει τη σημασία των ανεξάρτητων αρχών, όπως είναι το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Παράλληλα, όμως, δημιουργεί διαφόρων ειδών προβλήματα τόσο σε θεσμικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.
Όπως γνωρίζετε, το φαινόμενο των ανεξάρτητων διοικητικών αρχών εξαπλώθηκε στην ευρωπαϊκή ήπειρο κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Σκοπός της ίδρυσής τους ήταν η μεταφορά αρμοδιοτήτων της κεντρικής διοίκησης σε ανεξάρτητα και αυτοτελή όργανα, τα οποία αναλαμβάνουν να ασκήσουν εποπτικό και ρυθμιστικό ρόλο σε ευαίσθητους και σημαντικούς τομείς, όπως είναι, εν προκειμένω, η λειτουργία των μέσων ενημέρωσης, οι ατομικές ελευθερίες, η οικονομική δραστηριότητα, η ουδετερότητα της δημόσιας διοίκησης, και ούτω καθεξής.
Ωστόσο, η κριτική που ασκήθηκε ήδη από τις απαρχές της ίδρυσής τους είναι ότι, σε πολλές περιπτώσεις, η κεντρική εξουσία μεταφέρει στις ανεξάρτητες αρχές αρμοδιότητες δύσκολες και ενοχλητικές. Αρμοδιότητες, δηλαδή, που δεν μπορεί ή δεν θέλει να ασκήσει η ίδια με τρόπο αντικειμενικό και αξιοκρατικό.
Δεν ισχυρίζομαι βέβαια ότι η κριτική αυτή είναι πάντοτε βάσιμη και δικαιολογημένη. Θεωρώ, ωστόσο, ότι είναι επιβεβλημένη η ανάγκη να καθορίζονται με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σαφήνεια οι αρμοδιότητες και τα όρια μέσα στα οποία λειτουργούν οι ανεξάρτητες αρχές. Αυτό είναι ευθύνη της εκτελεστικής εξουσίας μέσω της κυβέρνησης και τελικά της νομοθετικής μέσω της Βουλής.
Η Νέα Δημοκρατία τάσσεται σταθερά υπέρ των πραγματικά ανεξάρτητων αρχών. Θεωρούμε—και αυτό αποτελεί, βεβαίως, και δική μου προσωπική πεποίθηση—ότι οι κανόνες που ακολουθούν οι ανεξάρτητες αρχές πρέπει να είναι απολύτως ξεκάθαροι, χωρίς «γκρίζες ζώνες», χωρίς «έξωθεν» παρεμβάσεις και πιέσεις, χωρίς ισορροπίες και παιχνίδια ισχύος.
Ειδικά σε ό,τι αφορά το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, υποστηρίζουμε με σθένος ότι πρέπει να είναι αμερόληπτο και ισχυρό, έτσι ώστε να επιτελεί με αίσθημα ευθύνης τον ρόλο του και να υπηρετεί στο ακέραιο το δικαίωμα των πολιτών για αντικειμενική και απροκατάληπτη ενημέρωση. Και έχουμε αποδείξει εμπράκτως ότι εμείς δεν κάνουμε εκπτώσεις, ούτε παίζουμε παιχνίδια με το Σύνταγμα και τις επιταγές του.

Κυρίες και κύριοι,
γνωρίζω πολύ καλά ότι, στα 30 χρόνια που μεσολάβησαν από την ίδρυσή του, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης βρέθηκε πολλές φορές στο στόχαστρο κριτικής ή πιέσεων για μια σειρά αποφάσεις του, που αφορούσαν είτε το καθεστώς αδειοδότησης των ραδιοτηλεοπτικών μέσων είτε την επιβολή προστίμων ή άλλων κυρώσεων.
Γνωρίζω, επίσης, ότι σε ορισμένες περιπτώσεις στο παρελθόν τα μέλη του Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης βρέθηκαν αντιμέτωπα με κατάφωρες απόπειρες περιορισμού ή απόπειρες απαξίωσης του έργου τους, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τις μεθοδεύσεις που στιγμάτισαν τις πρωτοβουλίες της προηγούμενης κυβέρνησης σχετικά με το καθεστώς αδειοδότησης των ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών.
Στόχος της κυβέρνησης—και δικός μου προσωπικά—είναι η πλήρης συνεργασία με το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, πάντοτε με σεβασμό στον ανεξάρτητο χαρακτήρα του, έτσι ώστε να μπει τάξη στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο, το οποίο, σήμερα, σίγουρα δεν βρίσκεται στην καλύτερη κατάστασή του.
Προς την κατεύθυνση αυτή, αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για εμάς η ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία της κοινοτικής οδηγίας 2018/1808 για την παροχή υπηρεσιών οπτικοακουστικών μέσων, η οποία, όπως γνωρίζετε, στοχεύει μεταξύ άλλων στην περαιτέρω ενίσχυση της ανεξαρτησίας των ρυθμιστικών αρχών, στην αναβάθμιση των αναγκαίων μέσων και των υποδομών που πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους, αλλά και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκαλεί η ψηφιακή σύγκλιση στον χώρο των μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας.
Οι διαδικασίες ενσωμάτωσης της οδηγίας έχουν ανατεθεί ήδη σε ομάδα εργασίας, η οποία θα δρομολογήσει τις απαραίτητες ενέργειες για την άρτια, έγκαιρη και ορθή μεταφορά της στο εθνικό δίκαιο.
Παράλληλα, προχωρούμε με ταχείς ρυθμούς σε μια σειρά άλλων πρωτοβουλιών με στόχο να αντιμετωπιστούν παθογένειες 30 ετών.
Συγκεκριμένα, σκοπεύουμε μέσα στους επόμενους 18 μήνες να προωθήσουμε τις απαιτούμενες διαδικασίες για την αδειοδότηση 1ον των περιφερειακών τηλεοπτικών σταθμών, 2ον των θεματικών τηλεοπτικών σταθμών και 3ον των περιφερειακών ραδιοφωνικών σταθμών.
Το τρίπτυχο αυτό θα βασίζεται πάνω στο νέο «χάρτη συχνοτήτων», ο οποίος προετοιμάζεται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων, χάρτης που θα είναι έτοιμος εντός του έτους.
Αποτελεί πεποίθησή μου ότι με τις πρωτοβουλίες αυτές, που αποτελούν μέρος του συνολικού μας σχεδιασμού, θα μπορέσουμε στο ορατό μέλλον να αναδιαμορφώσουμε ριζικά τον χάρτη των οπτικοακουστικών μέσων στην Ελλάδα, με στόχο να επιτύχουμε ένα τριπλό μέρισμα (triple dividend):
α.την προσέλκυση επενδύσεων στον κλάδο
β.την αύξηση της απασχόλησης και
γ.την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών στους πολίτες.
Πάντα με διαφάνεια, όπως αρμόζει σε κάθε ευνομούμενη και σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας και εύχομαι οι συζητήσεις σας στην Αθήνα να είναι γόνιμες και αποδοτικές.